سوغات آذربایجان شرقی چیست؟ - سفر به آنتالیا

تبریز مرکز استان آذربایجان شرقی و یکی از شهرهای بزرگ ایران و از نظر جمعیت، پنجمین شهر پرجمعیت کشور است. تبریز از سابقه تاریخی ویژه ای برخوردار است، این شهر که بنای اولیه آن مربوط به دوران های اشکانی و ساسانی است، در حکومت های زیادی مرکز ایران بوده است که از شناخته شده ترین آن ها می توان به خوارزمشاهیان، ایلخانان و صفویان اشاره نمود.

اوج شکوفایی شهر تبریز مربوط به دوره ایلخانان و سپس صفویان است. به شکلی که در ابتدای قرن شانزدهم میلادی و هم زمان با مرکز بودنش در حکومت صفوی به عنوان پنجمین شهر بزرگ دنیا شناخته می شده است. شهر تبریز در دوره قاجار نیز به دو علت از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است؛ یکی اینکه شهر ولیعهدنشین دوره قاجار بوده و دیگر اینکه نهضت مشروطه از این شهر آغاز شده است.

این شهر به لحاظ جغرافیایی یک جلگه نسبتا بزرگ بین کوهی است که از شمال، جنوب و شرق به کوهستان ختم می گردد. عبور رودخانه تلخه رود از شمال غربی شهر تبریز و رودخانه قوری چای از داخل آن از ویژگی های شاخص جغرافیایی این جلگه است. تبریز، زمستان ها تحت تأثیر جغرافیای کوهستانی اش جزو مناطقی است که سرمای بیشتری را تجربه می نماید. نزدیکی کوه سهند و وجود باغ های فراوان پیرامون شهر در تابستان های گرم موجب تعدیل هوا می گردد و به همین علت شهر تبریز بیشتر روزهای تابستان دمای بسیار بالایی ندارد.

تبریز علاوه بر سابقه ویژه تاریخی، پیشینه ای درخشان در زمینه های فرهنگی و هنری دارد. این شهر که خاستگاه یکی از مکتب های نگارگری ایران به نام مکتب تبریز است، در کنار شخصیت های سیاسی برجسته، مشاهیر زیادی در زمینه های گوناگون علمی، ادبی و هنری دارد؛ شعرایی همانند پروین اعتصامی و شهریار، علمای بزرگی مانند علامه طباطبایی صاحب تفسیر المیزان و شخصیت های سیاسی مهمی نظیر باقرخان و ناصرالدین شاه قاجار.

شهر تبریز با توجه به سابقه تاریخی خود، اماکن تاریخی زیادی داشته است که بسیاری از آن ها بر اثر درگیری های نظامی بی شماری که در این شهر به وقوع پیوسته و حوادث طبیعی به ویژه زلزله های ویرانگر شهر تبریز، یا به صورت کامل از بین رفته اند یا جز مخروبه ای، از آن ها اثری برجای نمانده است. اما هنوز در جای جای این شهر، ابنیه تاریخی بی نظیری وجود دارد که مشهورترین آن ها مجموعه ائل گلی است که در واقع نماد شهر تبریز است.

سوغات تبریز مانند بسیاری از شهرهای دیگر ایران یا از محصولات فراوریی صنایع دستی است یا از مواد غذایی. برترین صنایع دستی شهر تبریز، یکی کفش های چرمی معروف آن است و دیگری فرش تبریز که شهره عام و خاص است.

البته در سفر به شهر تبریز امکان خرید صنایع دستی شهرهای اطراف آن که در بازار تبریز به فروش می رسند نیز وجود دارد؛ صنایع دستی زیبایی مانند روسری ها و پارچه های اسکو، سفال و سرامیک زنوز و سوزندی های ممقان.

برای سفر به تبریز با تور، برترین آفر تور تبریز را در کجار از فروشنده های معتبر مسافرتی با پایین ترین قیمت خریداری کنید.

تور تبریز با کمترین قیمت

سوغاتی های خوراکی شهر تبریز، شیرینی ها و آجیل های نام آشنای تبریزی هستند. در ادامه سوغاتی های شهر تبریز را جهت آشنایی علاقه مندان به تبریز و مسافرانی که مقصد سفرشان این شهر دیدنی است، معرفی می کنیم.

قرابیه

شیرینی سنتی تبریز است که هواداران بی شمارش، قنادهای سایر شهرها را نیز به پخت آن ترغیب نموده است. این شیرینی مجلسی و گران قیمت مانند شیرینی نارگیلی مشهور، بدون آرد و با استفاده از مغزهای آسیاب شده پخته می گردد و غیر از مغز مورد نظر، شکر و سفیده تخم مرغ مواد اصلی تهیه آن هستند. مغز مرسوم در تهیه قرابیه، بادام است اما قرابیه های پسته ای و گردویی نیز فراوری می گردد.

نوقا

این شیرینی که در گویش محلی با نام لوکا هم شناخته می گردد، شیرینی بین المللی است که در کشورهای مختلفی همانند ایتالیا و فرانسه هم فراوری می گردد و شباهت زیادی به گز دارد. نوقا انواع مختلفی دارد که وانیلی و کاکائویی آن از همه معروف ترهستند. این شیرینی مکعبی شکل با سفیده زده شده تخم مرغ و عسل تهیه می گردد و از مغز پسته یا گردو داخل آن استفاده می گردد.

ریس

از شیرینی های قدیمی تبریز است که در گویش محلی به آن سوت شیرینی سی گفته می گردد. اصلی ترین مواد تشکیل دهنده ریس، شیر، شکر و پسته است. این شیرینی خوش طعم در انواع مختلفی فراوری می گردد که تسبیحی و کاکائویی آن هواداران بیشتری دارند.

باقلوا

شیرینی سنتی اقوام ترک زبان آسیای میانه به ویژه ترکمن ها بوده است که امروزه در بسیاری از کشورها مانند ترکیه، یونان، روسیه و... پخته می گردد و در ایران هم سوغات بعضی از شهرها است. نوع تبریزی آن که به علت شیوه پختش به باقلوای استانبولی مشهور است، به همان روشی پخته می گردد که در ترکیه مرسوم است. این شیرینی به این علت که بعد از پخت به نوعی شربت آغشته می گردد، بسیار شیرین است و هواداران خاص خود را دارد. باقلوا ترکیبی از هل، گلاب، خاک قند، شیر، آرد، روغن و زرده تخم مرغ است. این شیرینی در شکل های لوزی، مربعی و لوله ای و با طعم های مختلفی مانند پسته ای، بادامی و نارگیلی فراوری می گردد.

راحت الحلقوم

استفاده از این نوع شیرینی که خاستگاه آن کشور ترکیه است، در اعیاد و شب یلدا کنار آجیل بسیار مرسوم است. ماده اصلی در پخت آن نشاسته است و دو نوع ساده و مغزدار دارد. این شیرینی برای این که مورد توجه تمامی سلیقه ها قرار بگیرد، در رنگ ها و طعم های مختلف فراوری می گردد.

لوز

در شیرینی پزی به شیرینی هایی که احتیاج به پخت ندارند، لوز گفته می گردد. لوزها انواع گوناگونی دارند که تفاوت شان در مواد تشکیل دهنده، طرز تهیه و شکل برش آن ها است. نوع تبریزی لوز یکی از مرغوب ترین این دسته از شیرینی ها است که با روشی خاص از ترکیب زعفران، پودر قند و گلاب تهیه می گردد. یکی از ویژگی های لوز تبریز استفاده از بادام یا پسته در آن است که علاوه بر طعم ویژه ای که به این شیرینی می دهد، در کیفیت و ماندگاری آن نیز تاثیر دارد.

رشته ختایی

این شیرینی در تبریز مخصوص ماه رمضان است و با نام تل کادایف در کشورهایی مانند ترکیه نیز شناخته شده است. در پخت این شیرینی از نوعی رشته استفاده می گردد که در واقع نام این رشته روی شیرینی گذاشته شده است. در شیرینی پزی به این نوع شیرینی باقلوای رشته ای نیز گفته می گردد. ترکیب رشته، کره و پودر قند، ماده اصلی این شیرینی را تشکیل می دهد، عطر و طعم آن از ترکیب دارچین، زنجبیل، پودر گل محمدی و گلاب حاصل می گردد و برای تکمیل آن از مغزینه گردویی یا پسته ای استفاده می گردد.

آجیل تبریز

کیفیت بالای آجیل تبریز معروفیت دنیای دارد و آغاز صادرات آن به کشورهای گوناگون به زمان قاجار برمی گردد. از دلایل مرغوبیت آجیل تبریز این است که به علت آب و هوای مناسب، بیشتر خشکبار مورد استفاده در انواع آجیل، به جز پسته، در تبریز و شهرستان های اطرافش کشت می گردد. همین دسترسی به خشکبار تازه و متنوع از یک سو و نحوه آماده سازی خوب و ماهرانه آن از سوی دیگر سبب می گردد تا آجیل تبریز از مرغوب ترین آجیل های ایران باشد.

شیرینی سجوق مراغه

یکی دیگر از خوشمزه ترین و معروف ترین شیرینی های استان آذربایجان شرقی، شیرینی سجوق است که بسیار دلچسب است. این شیرینی از ترکیب گردو، نشاسته، نارگیل، شیره انگور، بادام، پسته، نشاسته، هل، گردو، گلاب و هسته شیرین زردآلو تهیه شده و در اختیار مردم قرار می گیرد. کسانی که به این استان سفر می نمایند، می توانند از این شیرینی را به عنوان سوغات برای دوستان و اقوام خود خریداری نمایند.

شیرینی چای مراغه (قند پنیری)

یکی دیگر از شیرینی های پرطرفدار استان آذربایجان شرقی، شیرینی چای مراغه یا همان قند پنیری است که از سوغاتی های معروف این شهر به شمار میرود. گفته می گردد که پیشینه این شیرینی به سال های خیلی طولانی بازمی گردد و علاقه مندان زیادی شیفته این شیرینی از سرتا سر کشور ایران هستند. قنادان زبر دست استان آذربایجان شرقی در پخت و پز این شیرینی از مخلوط هل، آناناس، پرتغال، شکر، لیمو و ادویه های مختلف استفاده می نمایند.

صنایع دستی آذربایجان شرقی

معرق کاری

از دیگر صنایع دستی استان آذربایجان شرقی می توان به مُعَرَّق کاری (موزاییک سازی) اشاره نمود گفته شده است قدمت این هنر به دوران سلجوقیان بازمی گردد. این صنعت در شهرهای دیگری چون هرات، یزد، آران و بیدگل، سمرقند و کاشان وجود داشته است و استادکاران با ذوق و سلیقه خود ساختمان ها و مساجد را مزین می ساختند.

منبت کاری

منبت کاری از هنرهای دستی مردم استان آذربایجان شرقی به شمار میرود. استادکاران زبردست، باهوش و زکاوت خود نقوش را به صورت کاملا برجسته روی چوب پیاده می نمایند و گردشگرانی که به این شهر می آیند، محو و شیفته این صنعت می شوند. صنایع دسنتی معرق کاری شده سوغات بسیار زیبایی برای گردشگران است.

کفش چرمی تبریز

شهر تبریز در صنعت فراوری چرم، پیشینه پرآوازه ای دارد. اولین کارخانه چرم سازی ایران در سال 1308 شمسی در شهر تبریز افتتاح شده است. ارزنده ترین محصول چرمی تبریز، کفش های دست دوز آن است که معروفیت دنیای دارند. کیفیت بالای چرم، دوخت ظریف و استادانه و دوام و راحتی، سبب شده است تا کفش دست دوز تبریز در داخل و خارج از کشور، هواداران زیادی داشته باشد.

قالی تبریز

معروفیت منطقه آذربایجان در زمینه قالی بافی، مربوط به قرون اولیه اسلامی است. بر اساس شواهدی که در منابع تاریخی وجود دارد، در قرن سوم هجری ، آذربایجان از بزرگ ترین مراکز بافت قالی بوده است. شهر تبریز در طول تاریخ علاوه بر اینکه از مراکز عمده قالی بافی بوده، به عنوان مرکز داد و ستد قالی نیز شناخته می شده است. امروزه در بسیاری از موزه های دنیا، قالی های نفیس بافته شده در تبریز که عمدتا مربوط به دوران صفوی هستند، نگه داری می شوند. شهر تبریز علاوه بر بافنده های زبردستی که بار تجربه ای دیرینه را به دوش می کشند، همیشه طراحان مشهوری را در زمینه طراحی فرش در اختیار داشته است. تنوع رنگ، استفاده از ابریشم مرغوب و نقوش سنتی ظریف، از ویژگی های قالی تبریز است.

این مقاله با همکاری محمدمهدی حسنی جمع آوری شده است.