سفر روی راهِ آهنی ، آنالیز قطار باز نامزد جایزه ادبی جلال

به گزارش سفر به آنتالیا، توی نخ چیزی بودن در فرهنگ اصطلاحات فارسی علاقه مند بودن ترجمه اش نموده اند ، خودمانی اش می گردد آمار چیزی را داشتن ، ادبی اش هم به قول فریدون مشیری محو تماشا و چنان محو که یک دم مژه برهم نزنی.

سفر روی راهِ آهنی ، آنالیز قطار باز نامزد جایزه ادبی جلال

با وبسایت گردشگری آژانس مسافرتی همراه باشید.

گروه فرهنگی خبرنگاران - مهدی عبدالعلی پور؛ توی نخ چیزی بودن در فرهنگ اصطلاحات فارسی علاقه مند بودن ترجمه اش کرده اند ، خودمانی اش می گردد آمار چیزی را داشتن ، ادبی اش هم به قول فریدون مشیری محو تماشا و چنان محو که یک دم مژه برهم نزنی.

هرانسانی به نحوی توی نخ چیزی است ، کتاب ، فوتبال، سینما ، موسیقی و ... ، هر قدر که علاقه مندی و توی نخ بودن بیشتر گردد ، انسان بیشتر از دیگران فاصله می گیرد و گاها برچسب می خورد و انگشت نما می گردد و این شیفتگی آنقدر می تواند پیشرفت کند که به قول روانشناسان تبدیل گردد به وسواس فکری و علاقه مفرط آن وقت است که دیگر آدم می گردد خوره آن چیز.

خوره بودن ویژگی خوبی است ، البته اگر آدم خوره چیز خوبی باشد ، مثلا کتاب بازها ، کتاب در نظر آن ها ارزشمند است؛ ساعت ها بین قفسه کتابفروشی ها پرسه می زنند، با ولع تمام نشدنی کتاب های جدید را می خرند و در شبکه های اجتماعی گروه های کتاب خوانی را دنبال می نمایند و در پروفایل خود علاقه شان به کتاب را در صدر تمایلاتشان می نویسند و از همه مهم تر اینکه افراد بیگانه با کتاب را تحقیر و ملامت می نمایند.

یا فیلم باز ها ، مدام در سینما ها می چرخند ، در محافل هنری هم از صندلی ویژه ای برخوردارند ، فیلم را به راحتی آب خوردن تحلیل و آنالیز مینمایند و اکثریت جامعه هم چون از نقد فیلم سر در نمی آوردند معمولا تحسین و تمجیدشان مینمایند.

اما اگر آدم خوره چیزی مثل قطار باشد نهایت لطف مردم به او می گردد خل مشنگ .

در کتاب قطار باز ، احسان نوروزی که یک ریل کی شیدا (در اردو به معنی عاشق ریل و در فارسی همان خل مشنگ) است ، سفری را روی راهِ آهنی آغاز می نماید که از تجریش آغاز می گردد و تقریبا همه راستا های اصلی ریلی ایران را آنالیز می نماید، از تبریز به جلفا سپس در جنوب شرق، زاهدان تا میرجاوه سپس در شمال بندر ترکمن تا ساری از نو جنوب از بندر امام خمینی تا اهواز و نهایتا ایستگاه پایانی تهران .

نویسنده علت شیدایی خودش را اینگونه بیان می نماید : شاید دلیلی ساده داشته باشد این علاقه جنون آمیزم به قطار: امنیت. تا دوران نوجوانی ام از سه سانحه رانندگی جاده ای جان سالم به در بردم و هنوز هم نمی توانم در اتوبوس چشم به هم بگذارم… راه آهن اما انگار نظم و حریمی دارد مجهز به سازوکارهای تنظیم گر و نظارتی که کمتر جایی برای تک روی دل بخواهی می گذارد. عبورومرور ریلی زیر نظر بخش ترافیک و سپس مرکز کنترل انجام می گردد و قطارهای مسافری تابع قوانین مضاعف اند

در هر راستا علاوه بر روایت سفر خود نویسنده ، نقبی هم به تاریخ آن خط و تاریخ معاصر ایران زده شده است ، یعنی دو خط روایی داریم یکی حال و دیگری گذشته ، نکته مهم درباره روایت پژوهشی کتاب این است که اطلاعات تاریخی معمولا جدید و کمتر شنیده شده اند و مخاطب از خواندن آنها خسته نمی گردد ، خواننده با حقایق و واقعیت هایی روبرو می گردد که یا از آن ها بی خبر بوده یا تصوری نادرست از آن ها داشته است از جمله ماجرای اعزام صادق راهنمایی به اروپا برای فراگیری دانش مهندسی راه آهن یا اینکه راه آهن تبریز به جلفا اولین راه آهن ایران است و ... .

سراسر کتاب مملو از جزئیات جذاب تاریخی است، از شکل گیری هسته اولیه حزب کومونیست در ایران تا لشکر کشی عثمانی به آذربایجان و ... تا چرایی قطار نامیده شدن این وسیله در ایران در زمان ساخت راه آهن میرجاوه - زهدان، بعد از چندین دهه سردرگمی زبانی ایرانیان برای نامیدن این پدیده جدید که گاهی کالسکه بخار و گاهی ترن نامیده می شد، بالاخره کلمه ای برای نامیدنش جاافتاده است که پیش از این برای شتر به کار می رفت: قطار؛ به معنی ردیف. تعیینا به صف شترهای کاروان اطلاق می شد و عمدتا به شکل قطار شتر و به معنی رشته شتر به کار می رفت.

علاوه بر تاریخ ، همه ژانر داستانی میتوان در کتاب پیدا کرد ، تراژدی ، کمدی ، درام و ... که البته کلیت تاریخ معاصر ایران خودش تراژدی است...

برای مثال یکی از صحنه های تراژیکی که در کتاب می بینیم داستان کارگری است به نام احمد ، تونل شماره یک راه آهن ناحیه زاگرس نزد محلی ها به نام مهندس سازنده اش ، تونل مهندس مارکو نامیده می گردد ، به دستور این مهندس ، حفره هوا کشی تونل به صورت عمودی به سطح زمین حفر شده بود ، رفته بودم حقوق عمله جات را بپردازم. صدای آی پول، آی پول آمد در کوه پیچید. هرکس از هرجایی کارش را رها کرده برای اخذ حقوق می آمد. آغاز به پرداخت کرده و پس از اتمام، قصد ادامه پرداخت در نقاط بالاتر [در راستا خط آهن] را نیز داشتم لیکن چون پاسی از شب می گذشت، بنابه اصرار مارکو عزم رحیلم مبدل به اقامت شد.

نمی دانم چه قدر گذشته بود که صدای ولوله و غوغایی از نزدیک دهانه تونل برخاست. همه سراسیمه و متوحش بدان طرف هجوم آوردیم. یک نفر در تونل کشته شده. این صدایی بود که به گوش ما خورد.

یکی از کارگران به اسم احمد بعد از دریافت حقوقش، در راه بازگشت در راستا باریک روی تونل، به داخل حفره هواکش و کف تونل افتاده است. اگر هم این سقوط به تنهایی مهلک نبود، دیلم دوسری که او به رویش سقوط کرده و قفسه سینه اش را درانده و از پشتش بیرون آمده بود کار را یکسره کرده بود

ما موقعی رسیدیم که گویی سالهاست به خواب ابدی فرو رفته است. ناگهان از درب شمالی تونل غوغایی برخاست . در فضای تونل که به واسطه چراغ های کار همچون روز روشن بود، یک نفر از دور دیده می شد که بی محابا و با حالی پریشان پیش می آمد. جمعیت هم کوچه به او داده ، راهش را باز می کردند. این پدر احمد بود که جسته گریخته چیزهایی شنیده ولی هنوز کاملاً قضیه بر او مکشوف نبود. پیرمردی بود 50 ساله. کم کم پیش آمد و نزدیک تر شده ... بالاخره رسید و با یک حال هراس انگیزی به زبان لری گفت هی خوشه هی خوشه خود اوست خود اوست. خود را چنان روی نعش انداخت و این تن بی جان را طوری تنگ در آغوش گرفت و می فشرد که گویی می خواهد در قلب خویش جایش دهد . خون منجمد او برداشته محاسن خود را رنگین می ساخت . می بوسید و می بویید و چون ابر بهار عشق از دیده میبارید و ضمناً این احوال، زمزمه می کرد که مفهوم نمی شد. آهسته چیزی میگفت . به سر و سینه می کوبید سر را به آسمان بلند کرد و گفت شکرت (خدای) کریم با این نانی که پر شالم گذاردی .

پدر احمد که می دانسته امروز حقوق پسرش میرسد آمده بود تا پول را بگیرد بابت مهریه بدهد به پدر دختری که احمد نشان کرده بوده است. سه ماه پیش ، مهریه ای که پدر دختر مطالبه کرده بوده 200 ریال نقد، یک ماده گاو، یک دست لباس ،شش عدد گوسفند بوده که همه را داده بودند بجز شش گوسفند

خانواده دختر همه مهریه را پیش می خواهند .

احمد برای خریدن این 6 گوسفند به کار در راه آهن آمده بود و در این سه ماه کار در راه آهن توانسته بود سه گوسفند بخرد و قرار بود با حقوق این ماه بالاخره سه گوسفند دیگر را بخرد و به وصال دختر برسد

از محتوی کتاب که بگذریم ، قلم روان و خوب نویسنده هم باعث جذابیت شده است ، متن خشک و بی روح نیست و مخاطب با خواندش قطعا با آن ارتباط برقرار می نماید ، نکته مهم این است که نویسنده ادای قطارباز ها را در نمی آورد و خود حقیقتا یک قطارباز است و متن و روایتش برخاسته از حس علاقه ای است که نسبت به این وسیله دارد و گفته اند که آن چه از دل برآید بر دل نشیند، خط روایی منسجم و داستان گونه هم از دیگر نقطه قوت های کتاب است.، قالب کتاب هم در ادبیات فارسی معدود و انگشت شمار است ، روایتِ تاریخ نه تاریخ صرف ... .

اما نقاط منفی هم در کتاب به چشم می خورد ، شاید اولین و واضح ترین نکته حشو در متن باشد که البته باعث آزار مخاطب نمی گردد ، دیگر اینکه نقل و قول ها ناگهانی و بدون منبع است و هم چنین در متن تعیین نشده اند ، این ممکن است مخاطب غیر کتاب خوان را اندکی به دردسر بیندازد و مجبور گردد چند مرتبه یک بخش را بخواند.

اگر نکات فنی را هم کنار بگذاریم ، از نظر من شاید مهم ترین ویژگی کتاب ، بدون جهت نوشتن و غیرسفارشی بودن آن است ، در روایت های تاریخی کتاب جهت گیری چندانی وجود ندارد ، تعیین است کتاب صرفا به واسطه علاقه قلبی به قطار نوشته شده و لا غیر..

قطار باز را نه میتوان کتاب تاریخ دانست نه سفرنامه ، اگر میخواست به تنهایی هر کدام از اینها باشد ، کتاب جالبی از آب در نمی آمد ، این تنیدگی مشاهده حال و تاریخ گذشته است که متن را جذاب و قابل خواندن می نماید ، قطارباز شاید یکی از بهترین نمونه های نادستان فارسی باشد ...

قطار باز توانسته نامزد بخش مستندنگاری جایزه ادبی جلال گردد ،به همراه چهار اثر دیگر که همگی از سطح کیفی بالایی برخوردارند ، امیدوارم قطارباز بتواند به آنچه که شایسته اش است برسد ...

احسان نوروزی توانست از یک موضوع شاید خشک و بی روح که اغلب نویسندگان به سمتش نمی فرایند، اثری دارای شخصیت و درخور توجه ایجاد کند ، به راستی که علاقه و عشق می تواند به هر چیزی روح ببخشد ، علایقی که گاهی برای دیگران مسخره به نظر می رسد ، اما ملالی نیست زیرا علایق و اعتقادات ما نیازی به تایید دیگران ندارد.

اگر از احوال من جویا باشید ، در نبود موزه ای برای راه آهن ، برای خودم معبد ریلی ای درست کرده ام در اتاقم . قطار اسباب بازی ام را باتری نو انداخته ام و عصرها سنجاق سینه اهدایی راه آهن را به سینه میزنم و می گذارم قطارم یکی دو دور بزند .

منبع: خبرگزاری دانشجو
انتشار: 25 دی 1398 بروزرسانی: 18 مهر 1399 گردآورنده: antalyanet65.ir شناسه مطلب: 576

به "سفر روی راهِ آهنی ، آنالیز قطار باز نامزد جایزه ادبی جلال" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "سفر روی راهِ آهنی ، آنالیز قطار باز نامزد جایزه ادبی جلال"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید