یادی از گلچین گیلانی، خالق باز باران، با ترانه... - سفر به آنتالیا

با تور چین سفری خاطره انگیز را تجربه کنید.

بگردد گردش یک روز شیرین، خوب و دیرین، توی جنگل های گیلان.. می گردد تا انتها شعر را با ریتمی شاد بی وقفه خواند و رفت به کتاب کلاس چهارم ابتدایی که ما دهه شصتی ها وقتی کودکی ده ساله بودیم می خواندیمش و خودمان را زیر باران مثل راوی شاعر می دیدیم، کودکی ده ساله بودم، چست و چابک، نرم و نازک... شاید خیلی ها نام آقای شاعر را یادشان نمانده باشد، اما محال است این شعر از خاطرشان پاک گردد و باز باران دیگر بخشی از حافظه شان نباشد.

البته در ادبیات فارسی از گذشته تا همین امروز شعر های بارانی بسیار داشته ایم، اما فضای بچه هاه این شعر که در آن نه خبری از نصیحت هست و نه بیان استعاری وقایع، شاید از فرط سادگی و روانی کلام تا این حد با ما و در ما مانده است.

از سبزه میدان تا پانتی ویل

با نام شاعری اش یعنی گلچین گیلانی می شناسیمش، نامش در اصل دکتر مجدالدین میرفخرایی بوده است. سال 1287 در محله سبزه میدان رشت به جهان آمده و در تهران ادبیات و علوم تربیتی می خواند. بعدتر بورسیه می گیرد و در رشته پزشکی عمومی و تخصص در بیماری های سرزمین های گرمسیری فارغ التحصیل می گردد. هر چند در لندن می ماند، اما جالب است بدانید مشاور پزشکی سفارت ایران شده و تمام کوشش خود را برای یاری به ایرانیانی که برای درمان راهی این کشور می شدند، به کار می گیرد. او در 29 آذر 1351 یعنی درست 47 سال پیش در چنین روزی در لندن می میرد و در گورستان پانتی ویل به خاک سپرده می گردد.

شاعری منهای سیاست

گلچین هیچ وقت به چهره ای سیاسی بدل نمی گردد، یک پزشک شاعر می ماند، آن هم شعر هایی که در آن ها می توان جغرافیای گیلان را به ظرافت و لطافت تماشا کرد. دوستی های مستمری با محمدعلی اسلامی ندوشن، صادق چوبک، هوشنگ ابتهاج، محمد زهری، مسعود فرزاد، محمد مسعود و پرویز خانلری داشته و تمام عمر مشغول شعر و شغل خود به عنوان پزشک می ماند.

چندین دفتر شعر از او منتشر شده که از میان آن ها می توان به برگ، نهفته، مهر و کین و گلی برای تو

نام برد. اما اگر بگوییم گلچین گیلانی شاعری است که با یک شعر خود این همه معروف شده است، اشتباه ننموده ایم.

نوشتن از رنج های روستاییان

آقای دکتر، اما از کودکی و نوجوانی ذوق شاعری داشته و بسیار سروده است. در دوره دبستان نخستین اشعار خود را به روزنامه صورت در رشت می داد و چاپ می کردند و بعدتر هم از 1307 ش در مجله ارمغان به سردبیری وحید دستگردی و مجله های روزگار نو، فروغ و مجله سخن شعرهایش را منتشر نموده است. او اولین شاعر نوپردازی است که شعرش به کتاب های دوره ابتدایی راه یافته.

یکی از این شعر های زیبای گلچین گیلانی در روزگار نوجوانی رنج روستاییان است. شاعر نوجوان در این شعر، از زبان یک روستایی به درد و رنج و سختی و تیره بختی مردم روزگار می پردازد که شروع این شعر بچه هاه چنین است: ای گاو عزیز و باوفایم / ای یاور جمله کارهایم / ای نور دمیده، راحت دل / ای یار ضعیف و بینوایم / از توست که زندگی نمایم ...

چرا باز باران هنوز با ماست؟

شعری ساده که شعار نمی دهد، نصیحت نمی نماید، اصلا می گردد گفت حرف نمی زند و مدام فضاسازی می نماید. فضاسازی هایی که مخاطب را می برد به فضایی تصویری و رهایش می نماید میان جنگلی بارانی که حال خوشی دارد. روایتی کاملا ساده و عاطفی، بدون ایهام و پیچیدگی و صاف و زلال.

شعر باز باران برای اولین بار در مجله سخن منتشر شد و سپس به کتاب های درسی رسید. خیلی زود میان بچه ها جا باز کرد و از دهه 50 تا امروز بچه ها در مدرسه با ذوق و علاقه آن را می خوانند. از عمر این شعر در کتاب های درسی حدود پنج دهه می گذرد و هنوز هم همان شوق 50 سال پیش را در بچه ها برمی انگیزد و می گردد خاطره ای که با خود به فردا می برند، انگار که گلچین گیلانی هنوز هم گوشه ای نشسته و با شوق برایشان می خواند: بشنو از من کودک من / پیش چشم مرد فردا / زندگانی خواه روشن خواه تیره / هست زیبا هست زیبا هست زیبا.

فراموش نمی شوند

تصویر چند درس به یادماندنی دوران ابتدایی را هم چیده ایم کنار هم. درس هایی که کلی خاطره با آن ها داریم. مثلا درسی که مربوط به جبار باغچه بان بود به نام باغچه اطفال که محمد صادق علیزاده دبیر گروه بار ها این درس را به عنوان جریمه نوشته و دل خوشی از آن ندارد. صابر محمدی شاعر گروه هم عمری تدبر نموده در این که در درس یکی روبهی دید بی دست و پای چه نوع روباهی مدنظر بوده، فاطمه شهدوست عضو سابق گروه فرهنگی و یک دهه هفتادی می گوید درس دو کاج را هی می خوانده و فکر می نموده کاجی که از ریشه درآمده و افتاده، ادا درمی آورده است.

ساناز قنبری با درس صد دانه یاقوت عاشق انار شده، می نشسته و دانه هایش را نگاه می نموده و دلش نمی آمده انار را بخورد. علی رستگار هم عمری درگیر بود که ای بابا این شوهر کوکب خانم کجا بود وقتی بنده خدا درگیر این همه مهمان ناخوانده شد؟ آذر مهاجر هم فکر می نموده وقتی بزرگ گردد مثل کوکب خانم کدبانو می گردد، البته به گفته خودش وقتی بزرگ شده، پشیمان شده و تغییر رویه داده است! البته ما که دستپختش را خورده ایم می دانیم کوکب خانمی است برای خودش. شما هم حتما کلی تصور بچه هاه از آن کتاب ها دارید، مثل من که هنوز نگران گوسفند های از دست رفته چوپان دروغگو هستم. طفلی گوسفندها...