تیغ دو لبه پزشکان اینفلوئنسر! - سفر به آنتالیا

چیانگ درحالی که گان جراحی و لباس اتاق عمل به تن داشت و یک گوشی معاینه پزشکی دور گردنش افتاده بود، مقابل دوربین نشست و به آن خیره شد و گفت: من قول می دهم ادعا نکنم که می دانم چگونه یک کشور را اداره کنم، به شرطی که جناب رئیس جمهور هم قول بدهد درباره داشتن اطلاعات پزشکی ادعایی نداشته باشد. فیلم صحبت های چیانگ به فاصله کمی بعد از اظهارات ترامپ منتشر شد و در فضای مجازی بازدیدهای زیادی گرفت. چیانگ از پزشکان و متخصصان نسل جدید است که در پلتفرم های نوین فضای مجازی مانند اینستاگرام، تیک تاک و یوتیوب فعال است و تخصص پزشکی اش به تفکراتش درباره ویروس کرونا اعتبار می بخشد. در سه ماهه اخیر پس از شیوع ویروس کرونا، پزشکان متخصص زیادی در کشور ما نیز بسیار فعال بوده اند. اما ارتباط مستقیم این پزشکان با مردم به وسیله فضای مجازی راه خوبی برای مطلع سازی عمومی است؟

در حالی که حالا وقت آن شده که پزشکانی که به وسیله تلویزیون به شهرت رسیده اند، به خاطر کم اهمیت نشان دادن ویروس کرونا در ابتدای کار رسما عذرخواهی نمایند، برخی پزشکان تاثیرگذار در فضای مجازی موقعیت متفاوتی دارند. خیلی از آنها از ابتدا می گفتند ویروس کووید - 19 را باید بسیار جدی گرفت. در بهترین حالت، این موج نو از پزشکان می توانند با جالب نشان دادن اطلاعات درست در مقابل ادعاهای نادرست و با تئوری های توطئه مربوط به انسان ساخت بودن ویروس کرونا یا ادعاهای مربوط به درمان کرونا از راه های عجیب و غریب که به سرعت در فضای مجازی منتشر می شوند ، مقابله نمایند.

از نظر برخی، فاصله بین ارائه اطلاعات نادرست از سوی غیرمتخصصان و پزشکانی که اطلاعات درست در اختیار مردم قرار می دهند، شکاف عمیقی است که باید پر گردد. رنه دی رستا، محقق رصدخانه اینترنت استنفورد که درباره اطلاعات نادرست در زمینه سلامت مطالعه می نماید، می گوید: کسانی که با ارائه نسخه های به ظاهر متکی بر روش های سنتی و طبیعی، اطلاعات مشکوکی منتشر می نمایند پذیرندگان آغازین شبکه های اجتماعی هستند. در حال حاضر شبکه های اجتماعی مانند اینستاگرام و یوتیوب، پیش از آن که بتوانند با ادعاهای نادرست درمان کرونا مقابله نمایند، میزبان صفحاتی با عنوان راه های درمان کرونا در طب سنتی بوده اند. این صفحات میلیون ها بازدید گرفته اند و زمان جست وجو راه چارههای درمانی کووید - 19 با رتبه های بالایی در نخستین پیشنهادهای صفحه اول گوگل نمایش داده می شوند. این مسئله ای است که در ایران در دو سه ماه اخیر بر توسعه شیوه های اصولی مقابله با کرونا سایه انداخته است.

دی رستا می گوید: مدعیان درمان کرونا با روش هایی که نام طب سنتی را بر آن می گذارند، برای به فروش رساندن نسخه های نامتعارف خود از همان شگردهایی استفاده می نمایند که صاحبان برندهای معروف در به کارگیری آنها استادند. آنها راه چارههای درمانی خود را در بسته بندی شیکی با رنگ و لعاب علم و دانش ارائه می نمایند، البته دانشی که اجازه نمی دهند شما چیزی از جزئیات آن بدانید! در چنین شرایطی پزشکان متخصص در کوشش برای عقب نماندن از کوران رقابت با مدعیان درمان های عجیب برای کرونا هستند!

بیابان تخصص در اینترنت

میخائیل ورشاوسکی، پزشک ساکن نیوجرسی می گوید: نبود پزشکان فعال در شبکه های اجتماعی منجر به ظهور گروهی از افراد تأثیرگذار بر این شبکه ها شده که کارشان ارائه درمان های معجزه آسا، چای های سم زدا و چیزهایی از این قبیل است. ورشاوسکی می افزاید: تا همین اواخر، شبکه های اجتماعی به برهوتی شبیه بود که کمتر پزشکی حاضر بود در آن فعال باشد. واقعیت این است که پزشکان نمی خواستند با فعالیت در این شبکه ها، جلف و غیرحرفه ای به نظر برسند. همین مسأله فضا را برای فعالیت کسانی مهیا می کرد که متخصص نبودند و باعث شد گسترش اطلاعات غلط رونق بگیرد.

اما شهرت مجازی پزشکان و پرستاران نیز با خطراتی همراه است و اهمیت شغل آنها این خطرات را افزایش می دهد. هر چقدر تعداد بیشتری از پزشکان متخصص برای هدایت مردم و مقابله با اطلاعات نادرست در فضای مجازی فعال شوند این خطر وجود دارد که خود آنها به بخشی از مشکل تبدیل شوند! در چنین شرایطی اگر احتیاط لازم صورت نگیرد، همان چیزی که به اوستین چیانگ یاری کرد تا مخاطبان جوان تری در تیک تاک پیدا کند، می تواند اعتماد مخاطبان به پزشکان متخصص را تضعیف کند. مسأله این است که پزشکان برای در ارتباط باقی ماندن با مخاطبان خود در شبکه های اجتماعی و نیز برای این که آدم های خشک و نچسب یا ناآشنا با هنجارهای شبکه های اجتماعی به نظر نرسند، باید خود را در این شبکه ها آدم های جالبی نشان دهند و در عین حال در ورطه رفتارهای غیراخلاقی هم نیفتند. برای مثال، پزشکانی بوده اند که از تیک تاک برای تمسخر بیماران خود استفاده نموده اند. اما حتی کسانی که نیت خوب و اطلاعات دقیق هم دارند ممکن است با انتقال به یک رسانه جدید، دچار مشکل شوند. پس پزشکان چگونه می توانند، بدون این که اعتماد عمومی نسبت به آنها کاهش پیدا کند در فضای مجازی حضور فعال داشته باشند؟

مشکل گمراه سازی و سوء برداشت

جفری ون وینگن، پزشک اهل ایالت میشیگان با هدف یاری به مردم فیلمی را منتشر کرد که فکر می کرد مردم جهان باید آن را ببینند! او در حالی که با روپوش پزشکی در آشپزخانه ایستاده بود در خصوص نکاتی صحبت کرد که باید هنگام شیوع ویروس کووید - 19 در خرید مواد غذایی رعایت گردد. روز بعد فرماندار ایالتی دستور ممنوعیت انتشار چنین ویدئوهایی را صادر کرد! این اتفاق در خصوص چند پزشک ایرانی که از چهره های تأثیرگذار در اینستاگرام فارسی هستند نیز عینا رخ داد. درست است که ون وینگن و پزشکان مشابه او در ایران اپیدمیولوژیست یا کارشناس ایمنی مواد غذایی نبودند، اما روش های ضدعفونی کردن را به خوبی می شناسند. بیشتر آنها معمولا گمان می نمایند آشناسازی مردم با این شیوه ها یاری کند آنها بهتر بتوانند جلوی ورود ویروس کرونا را به خانه های خود بگیرند.

ون وینگن می دانست خطر ابتلا به بیماری به وسیله دست زدن به مواد غذایی بسیار کم است (درواقع خطر اصلی هنگام خرید مواد غذایی افرادی هستند که در فروشگاه حضور دارند) با این حال معتقد بود که نباید کوچک ترین خطر را هم نادیده گرفت. ویدئوی 13 دقیقه ای ون وینگن که مراحل ضدعفونی کردن انواع مختلف مواد غذایی در آن نشان داده شده بود در شبکه های اجتماعی و بین مردمی که هراسان به دنبال یافتن کوچک ترین راه چاره کنترل شیوع ویروس خطرناک بودند در سطح وسیعی به اشتراک گذاشته شد؛ آنقدر که فقط در یوتیوب 25 میلیون بازدیدنماینده داشت!

اما این ویدئو از برخی جهت ها، گمراه نماینده بود. برای مثال نباید آن طور که ون وینگن توصیه نموده بود مواد غذایی با آب و صابون شسته گردد؛ زیرا باقی ماندن صابون روی آنها و خوردن آن می تواند مسائل گوارشی ایجاد کند. کوشش ون وینگن برای اصلاح این بخش ها از ویدئو بی نتیجه بود و تنها کاری که توانست بکند حذف کامل فیلم بود. اما وینگن تسلیم نشد و تصمیم گرفت توضیحاتی که در فیلم داده بود را به روزرسانی کند.

پزشکان برند می شوند

مشکل دیگری که در خصوص پزشکان تاثیرگذار در فضای مجازی وجود دارد، برند شدن و کسب درآمد است. برخی پزشکان این توانایی را دارند که با تبدیل شدن به یک چهره تاثیرگذار، اطلاعات درست را در قالب های جذابی ارائه نمایند. اما این پزشکان درعین حال باید مراقب افتادن خود در باتلاق های اخلاقی نیز باشند. بسیاری از پزشکان با تبدیل شدن به برندهای انسانی، شهرت آنلاین کسب می نمایند. چیانگ می گوید: برند شدن می تواند افراد را به سمت دیگری سوق دهد؛ به عبارت دیگر آخرین چیزی که این افراد به دنبال آن هستند تجاری سازی یک ایده یا یک محصول است. از لحاظ تاریخی، در میان آموزش های پزشکی، هیچ گاه درمورد برقراری ارتباط با جامعه و بیماران در یک سطح عمومی، آموزشی داده نمی گردد. به گفته چیانگ خیلی ها معمولا درآمد و قدرتی که شهرت آنلاین ایجاد می نماید را دست کم می گیرند. در خصوص پزشکان و افراد دیگری که زمینه کاری شان می تواند دستخوش گمراه سازی و اطلاعات نادرست قرار بگیرد، به طور ویژه خطرات جدی تر دیگری نیز وجود دارد. چیانگ می گوید برخی از شرکت ها خواهند توانست به راحتی محتوای اطلاعات پزشکی را از پزشکان متخصص در رسانه های اجتماعی سرقت و از آنها برای فروش محصولات خود استفاده نمایند.

مبارزه با اطلاعات پزشکی نادرستی که آنلاین منتشر می گردد می تواند کسانی را خشمگین کند که آن اطلاعات را درست می دانند. این مسأله می تواند امنیت شخصی پزشکانی را به خطر بیندازد که سعی در رد آنها دارند. با این حال پزشکانی همچون چیانگ و ورشاوسکی معتقدند حضور پزشکان در فضای مجازی، ارزش این خطرات را دارد. به ویژه اگر وجود چنین پزشکانی به مردم در یافتن اطلاعات دقیق تر درمورد سلامت شان یاری کند.

از آنجا که این پزشکان هم در فضای مجازی حضور دارند و هم بیماران واقعی را درمان می نمایند، می توانند شاهد تاثیرات اطلاعات غلط روی بیمارانشان باشند. ورشاوسکی در طول یک هفته، پنج بیمار مبتلا به کووید 19 با علائم خفیف را درمان کرد. همه این بیماران از او درخواست تجویز هیدروکسی کلروکین داشتند! یک درمان احتمالی خطرناک که می تواند در برخی از بیماران مسائل جدی قلبی ایجاد کند. آنها به ورشاوسکی گفتند که توصیه به مصرف این دارو را در تلویزیون و از زبان رئیس جمهورشان، دونالد ترامپ شنیده بودند!

برگرفته از: Technology Review

وقتی همه توصیه می نمایند، چرا پزشکان ننمایند؟!

دکتر ون وینگن معتقد است اشتباهات او در مقایسه با اشتباهات دیگران، بسیار کوچک است و نمی تواند عواقب بسیار بدی به همراه داشته باشد. او با اشاره به توصیه تایید نشده و بالقوه خطرناکی که دونالد ترامپ برای تزریق مواد ضدعفونی نماینده و هیدروکسی کلروکین به بیماران داشته است، می گوید: پزشکانی را دیده ام که روش های خطرناکی مثل درمان با هیدروکسی کلروکین را آنالیز نموده و با اشاره به خطرات چنین توصیه هایی به ترس عمومی میان مردم دامن زده اند.

از سوی دیگر، افرادی که می توانند دیدگاه های خود در زمینه توصیه های پزشکی را در شبکه های اجتماعی ارائه نمایند نیز لزوما افراد صاحب صلاحیتی نیستند. برای مثال تحلیل ها و دیدگاه های اریک فیگل دینگ، همه گیرشناسی که به خاطر توییت هایش درباره کووید - 19 دنبال نماینده های زیادی پیدا کرد مورد انتقاد دیگر همکاران متخصصش نهاده شد.

چالش اصلی این است که مردم هنگام بروز بحران های سلامت، چه مربوط به خودشان باشد و چه در ارتباط با تمام جهان، برای کسب اطلاعات به اینترنت مراجعه می نمایند. اما بهترین و دقیق ترین اطلاعات همواره نمی توانند برای ذهن های کنجکاوی که به جست وجو در اینترنت می پردازند جذاب باشد. به ازای هر ویدئویی که از سوی سازمان جهانی بهداشت در خصوص آخرین مطالعات درمورد کروناویروس جدید ارائه می گردد، فرد یا افرادی وجود دارند که ادعا می نمایند می خواهند چیزهایی به شما یاد بدهند که پزشکان نمی خواهند شما در خصوصشان چیزی بدانید!

یاسمین مشرف - دانش روزنامه خبرنگاران