سوزن دوزی تنوع بالایی از نظر طرح و رنگ و نقوش دارد - سفر به آنتالیا

امروزه صنایع دستی و هنرهای سنتی صرف نظر از زیبایی و کاربردهایشان، بستر مناسبی برای اشتغالزایی و کارآفرینی بشمار می فرایند و بسیاری از زنان و مردان بویژه در جوامع محلی و شهری از تولید و فروش محصولات صنایع دستی امرار معاش می کنند و تعداد زیادی از فعالان اقتصادی و اجتماعی در این بخش سرمایه گذاری کرده اند.

به گفته مسئولان میراث فرهنگی استان قزوین در نیمه نخست امسال حدود 2 میلیون و 250 هزار دلار صنایع دستی از استان به مقصد کشورهای همسایه و حاشیه خلیج فارس و اروپا صادر شده است.

صنایع دستی بخشی از هنر و صنعت ملتهاست که به علت برخورداری از ارزش های فرهنگی و هنری و ذوق و اندیشه در تولید، علاوه بر جنبه های مصرفی، دارای ارزش های هنری و ظرفیت های ویژه هستند.

در شرایط فعلی که بیکاری از مسائل اساسی جامعه است، راه اندازی و توسعه کسب و کارهای خانگی راهکاری کم هزینه و پر بازده برای مقابله با این معضل است که مشاغل خانگی علاوه بر درآمدزایی برای اقشار جامعه در افزایش تولید ناخالص داخلی نیز نقش دارد.

زنان بعنوان نیمی از جمعیت کشور می توانند نقش بسزایی در رونق اقتصادی داشته باشند مخصوصاً اگر زمینه های اشتغال آنها در خانه فراهم گردد که فرصتی است تا با بهره گیری از محیط امن خانه به کسب درآمد بپردازند.

خبرنگار با راحله کارگریان مروستی، بانوی کارآفرین و هنرمند قزوینی که پیروز به اشتغالزایی برای 200 نفر از بانوان قزوینی در حوزه سوزن دوزی و صنایع دستی شده، به گفت و گو نشسته است.

کارگریان مروستی پیرامون اینکه سوزن دوزی تنوع بالایی از نظر طرح و رنگ و نقوش دارد، افزود: رودوزی سنتی جز سوزن دوزی سنتی محسوب می گردد و کل سوزن دوزی های کشور که حدود هزار و 500 نوع است نیز منطقه ها مختلف را در برمی گیرد.

سوزن دوزی را تعریف کنید؟ چگونه به این هنر راه پیدا کردید؟

سوزن دوزی یکی از رودوزی های منحصر بفرد ایران است و هنری برخوردار از ظرافت دوخت و تنوع رنگ که بیانگر ذوق، سلیقه، سنت و هنر دستان زنان ایرانی می باشد.

سوزن دوزی یکی از هنرهایی است که با آن میتوان یک پارچه ساده را به یک اثر هنری دست ساز و تماشایی تبدیل کرد و این هنر را میتوان پرچمدار هنرهای دستی معرفی نمود.

این هنر قدمت طولانی دارد و تا امروز هم اهمیت خود را از دست نداده است، در هنر سوزن دوزی، هنرمند طرح خود را با استفاده از یک رنگ ساده و ملایم روی پارچه رسم می کند.

نزدیک به 20 سال است که در رشته های مختلف صنایع دستی فعالیت می کنم و تقریباً 10 سال است که در آموزش و تولید رودوزی مشغول هستم و جالب است که پیش از این علاقه چندانی به نخ و سوزن نداشتم ولی به صورت اتفاقی در بازدید از نمایشگاه صنایع دستی سوزن دوزی های هنرمندان قزوینی که در ایام نوروز برگزار شده بود به این هنر علاقه مند شدم و تقریباً چهار سال به صورت شبانه روز درگیر آموزش بودم و حتی برخی از مواقع به استانهای دیگر برای آموزش سفر کردم و امروز در حوزه سوزن دوزی به صورت حرفه ای کار آموزش و تولید را دارم.

مواد مورد نیاز کار خود را چگونه تهیه می کنید؟

رشته های سوزن دوزی تقریباً یک هزار و 500 نوع دوخت دارد و اگر بخواهیم برای هر کدام از این نوع دوخت، وسایل تهیه کنیم سختی های خود را دارد ولی برخی از وسایل مورد نیاز از بازار تهیه می گردد که از قیمت و جنس خوبی برخوردار است.

همچنین برای برخی از دوخت ها وسایل مورد نیاز باید از استانها دیگر تهیه گردد مثلاً سرمه دوزی از استان یزد یا دوخت دیگر از استانهای سیستان و بلوچستان، کردستان و خراسان تا محصول ارائه شده از کیفیت مرغوبی برخوردار باشد.

هنرمندان صنایع دستی در تهیه مواد اولیه و وسایل، اغلب با مشقت های زیادی روبرو هستند و برای سهولت گاهی از تهران این وسایل تهیه می گردد.

در کارگاه شما چند نفر مشغول به کار هستند؟

در گذشته که با برند شخصی مشغول فعالیت بودم، افراد به صورت فصلی با من همکاری داشتند و بعد از بررسی مسائل و مسائل به فکر تشکیل تعاونی افتادم و امسال پیروز به راه اندازی تعاونی صنایع دستی با عنوان دستان خلاق در قزوین شدم که استقبال خوبی از سوی هنرمندان از آن شده است، خوشبختانه با ثبت این شرکت تعاونی، عضوگیری زیادی اجرا شده و نمایشگاه های متعددی را در همین مدت کوتاه برگزار کردیم و فروش خوبی داشتیم. امیدواریم از طریق تعاونی بتوانیم مواد اولیه را با قیمت مناسب تهیه کرده و ضمناًًً برای محصولاتمان بازاریابی کنیم.

مهمترین مشکل هنرمندان صنایع دستی چیست؟

یکی از اصلی ترین چالش های موجود برای هنرمندان صنایع دستی فروش و عرضه کالاهای تولید شده آنها است که با ایجاد بازارچه و نمایشگاه دائمی، مشکل فروش کالاهای هنرمندان تا حدود زیادی حل می گردد. خوشبختانه استان قزوین با داشتن هنرمندان متعدد از ظرفیت خوبی در این عرصه برخوردار است که اگر مورد حمایت قرار گیرند می توانند دستاوردهای خوبی داشته باشند و ایجاد نمایشگاه های فصلی جوابگوی نیاز این افراد نیست.

همچنین نداشتن مکانی برای عرضه مواد اولیه و تامین وسایل مورد نیاز و بسته بندی کالاهای تولیدی، نداشتن برند مشخص، واردات صنایع دستی کپی شده از کشورهای همسایه با قیمت مناسب تر، ضعف برنامه ریزی و فرهنگسازی از چالش های مهم هنرمندان صنایع دستی در استان و کشور است.

مهمترین عامل برای ایجاد رونق اقتصادی در بازار آثار هنری در شرایط کرونا چیست؟

ما به رغم شیوع کرونا و تعطیلی بسیاری از نمایشگاه ها و مراکز گردشگری به تولید محصولات هنری خود ادامه دادیم و معتقدیم کسی که می خواهد رشته سوزن دوزی را به عنوان یک منبع درآمد در نظر بگیرد باید به روز باشد و طبق زمان و آداب و رسوم شهر خود به این رشته هنری بپردازد.

امروزه در استان قزوین رشته های سوزن دوزی مانند سرمه دوزی، روبان دوزی، چهل تکه (سوزن دوزی قزوین) و مرصع دوزی بیشتر مورد استقبال قرار گرفته است؛ همچنین از آنجایی که ما از طریق سایت فروش با استانهای دیگر در تماس هستیم این استقبال را در دیگر استانها نیز دیده ایم و فضای مجازی بستر مناسبی برای فروش محصولات تولیدی ما ایجاد کرده است.

همچنین در زمان کرونا تولید ماسکهای سوزن دوزی شده با طرح های مجذوب کننده را در دستور کار قرار دادیم و طی این مدت ماسک هایی را تولید کردیم که از جلوه خاصی برخوردار بودند.

سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین نیز مسابقه ای را تحت عنوان دوخت ماسکهای مزین به نقوش و طرح های سنتی با استفاده از خلاقیت و نوآوری هنرمندان برگزار کرد و ما رتبه اول و دوم را در تولید ماسکهای سنتی بدست آوردیم و ماسکهای سوزن دوزی مختلف را با کیف و لباس طراحی کردیم که مورد استقبال شهفرایندان قرار گرفت.

در حال حاضر نیز نمایشگاه های صنایع دستی در استان فعال شده و افرادی که دو نوبت واکسن کرونا تزریق کردند می توانند در این نمایشگاه شرکت کنند. نمایشگاه ها بهترین مکان تبلیغ و بازاریابی برای رشته های صنایع دستی است؛ همچنین باعث می گردد با سلیقه مردم در تمام نقاط کشور آشنا شویم و طبق سلیقه آنها عمل کنیم.

وقتی نام سوزن دوزی می آید بیشتر فکر ها به سمت استانهایی مانند سیستان و بلوچستان می رود، آیا سوزن دوزی متعلق به استان خاصی است؟

سوزن دوزی در ایران از هنرهای بومی و شناخته شده است و در بین انواع سوزن دوزی هنر سوزن دوزی بلوچی بیشتر از همه معروفیت دارد ولی سوزن دوزی ایرانی محدود به سوزن دوزی بلوچی نمی گردد و شهرهای دیگر مانند اصفهان، کردستان، سمنان، بندرعباس و هنرمندان ترکمن و سایر استانها نیز آن را دنبال می کنند و حتی استان قزوین سبک خود را دارد و نم نم دوزی، یکی از سبک های منحصر بفرد سوزن دوزی در استان قزوین است که از قدیم برای جهیزیه عروس استفاده می شده و بیشتر خانواده های قزوینی از این هنر استفاده می کردند.

نم نم دوزی ترکیبی از منجوق های رنگی است که پشت سر هم دوخته می گردد و یک فضا را کاملاً پر می کند و سوزن دوزی زیبایی است که در حال از بین رفتن بوده و ما سعی می کنیم این نوع سبک را مجددا احیا کنیم و سوزن دوزی را به خانواده های قزوینی باز گردانیم که در موزه استان قزوین نمونه های این سوزن دوزی ها دیده می گردد.

سوزن دوزی که در سالهای اخیر به نام استان قزوین ثبت شده به نام یکی از رشته های سرمه دوزی و ترکیبی از سرمه و پولک است.

سوزن دوزی که ما انجام می دهیم سوزن دوزی قدیمی بوده که مرصع دوزی است، این نوع سبک در حال فراموشی بود که در گذشته برای لباسهای درباری مورد استفاده قرار می گرفت.

در حال حاضر این نوع سوزن دوزی بروزرسانی شد و یکسری دوخت ها به آن اضافه شد که خوشبختانه مورد استقبال بسیاری قرار گرفته و در حال ثبت ملی است. استاندارد سازی اولیه آن در حال انجام است و آموزش های آن به نام قزوین انجام می گردد.

آیا از درآمد سوزن دوزی راضی هستید و برای عرضه محصولات تولیدی خود بازار فروش دارید؟

بله. کسی که می خواهد رشته سوزن دوزی را به عنوان یک منبع درآمد در نظر بگیرد باید به روز باشد و طبق زمان و آداب و رسوم شهر خود به این رشته هنری بپردازد. سوزن دوزی مدل و دوختهای متعددی دارد منتهی برخی از سوزن دوزی ها در حال فراموشی است اگر بخواهیم درآمد خوبی از راه سوزن دوزی داشته باشیم باید سوزن دوزی ها را بروز کنیم که بازار خوبی خواهد داشت.

آیا محصولات وارداتی نیز بر حوزه کاری شما اثر منفی داشته است؟

متاسفانه برخی از سوزن دوزی ها که مختص ایران بوده، در کشورهای همسایه در حال تولید است بنابراین از مسئولان می خواهیم که جلوی واردات سوزن دوزی هایی که مختص ایران است از کشورهای همسایه گرفته گردد و هنر دست هنرمندان ایرانی صادر گردد.

در حال حاضر بسیاری از فارغ التحصیلان دانشگاهی بیکار هستند. چه توصیه ای به این افراد دارید؟

حوزه صنایع دستی دارای تنوع زیادی است و افراد علاقمند می توانند به آموزشگاه های مورد تأیید میراث فرهنگی و صنایع دستی مراجعه کنند و این هنرها را آموزش ببینند و در کنار کارهای اداری و تحصیلی خود به تولید محصول بپردازند. با این اقدام ضمن اشتغالزایی، صنایع دستی ایران در همه جا شناخته می گردد و بسیاری از رشته های صنایع دستی مجددا احیا شده و رونق پیدا می کنند.

از اینکه توانسته ام در حد امکانات و توانم به پاسداری از یک هنر سنتی بپردازم، خوشحالم و دوست دارم با معرفی و آموزش آن، این هنر دیرینه را به نسل های بعدی انتقال دهم.