از شیوع آنفلوانزا تا روایت جنگ صولت الدوله با پلیس جنوب - سفر به آنتالیا

لیست مطالب کتاب شامل این عناوین است: یادداشت دبیر مجموعه، توضیحی کوتاه از زندگی میرزا نصرالله دبیری، فصل اول: تبار ایلخانان، فصل دوم: ریاست داراب خان بر ایل قشقایی در سال 1304 هـ.ق، فصل سوم: ذکر وقایع در ایلات و عشایر قشقایی و فصل چهارم: ذکر وقایع سنه 1336 هجری.

در قسمت هایی از یادداشت دبیر مجموعه درباره ایل قشقایی آمده است: ایل قشقایی از آن گروه ایلات و عشایر ایران است که در حال حاضر داده ها و دانسته های تاریخی درباره آن اعم- از خاطرات و اسناد و تا حدودی نیز تحقیق و پژوهش - به حدی در دسترس قرار گرفته و منتشر شده است که بتوان گفت از نقش و اهمیت آن در تحولات تاریخ معاصر ایران شمه ای در دست است. آنچه نیز اینک به صورت مختصری از رویدادهای ایل قشقایی منتشر می شود، برگ دیگری است در تکمیل این دفتر.

اما میرزا نصرالله دبیری کیست؟ او یک از آخرین میرزایان خاندان شیخ هابیلی از طایفه کشکولی بود و همچنان که از نام و رسمش پیداست به عنوان منشی و کارگزار عمر خود در ایل کشکولی سپری نموده است. آنچه از او بر جای مانده روایتی از تحولات ایل قشقایی در دوره انتهای قاجار با تمرکز بر بزرگان طایفه از جمله حاج عباسعلی خان و ابوالفتح خان کشکولی است.

دبیری در کنار ثبت روایت ایل قشقایی به شرایط ایل قشقایی و تحولاتش در سال های بعد از مشروطه و دوران جنگ جهانی نخست نظر دارد و نکاتی را بازگو می نماید که در کمتر منبع دیگری قابل دسترسی است.

یکی از مطالب جالب روایت میرزا نصرالله دبیری بحث شیوع آنفلوانزاست؛ در سال 1338ه.ق یک سال پس از شیوع آنفلوانزا، ابوالفتح خان از گرمسیرات به خاک کشکولی برمی شود اما نویسنده جوان که تازه ازدواج نموده بود همراه ابوالفتح خان به طایف برنمی شود و به عنوان منشی به خدمت صولت الدوله درمی آید. بعد از آن مدتی نیز منشی حمزه خان کلانتر تا سال 1356ه.ق بوده و از آرزوی او برای نگارش کتابی درباره تاریخ ایل قشقایی و خاندان و ایلخانان و طایفه کشکولی خبر می دهد. برای این مهم حاج عباسعلی خان اوراق پراکنده ای را به مرور زمان در اختیار یک نویسنده قرار دادند اما آن نویسنده پیروز نمی شود که به آن اوراق سر و سامانی دهد تا اینکه پس از مرگ حاج عباسعلی خان برای روشن شدن تکلیف اوراق نویسنده تصمیم می گیرد کتابی در تاریخ طایفه کشکولی و ایل قشقایی به نگارش دربیاورد.

کاتب که ذوق و شوق زیادی در ثبت وقایع و رویدادها داشته است پس از بازنویسی کتاب مزبور درصدد برمی آید که شنیده ها و مشاهدات خود را در دفتر جداگانه ای به نگارش دربیاورد. میرزانصرالله دبیری با وجود اینکه از تاریخ ایل قشقایی مطلع بود و قسمت هایی از کتاب خود را نوشته است، اما بخش زیادی از مطالب آن را روایت های شفاهی حاج عباسعلی خان کشکولی ذکر نموده است.

این مجموعه مشتمل بر بازنویسی و تصحیح یک نسخه خطی در ارتباط با تاریخ ایل قشقایی به قلم میرزا نصرالله دبیری است. رویدادهایی که در این نسخه به آن اشاره شده را می توان به دو قسمت تقسیم کرد: الف) قسمتی که خود نویسنده در ابتدا و انتهای این مجموعه روایت نموده است و تبارنامه خاندان ایل بیگان و ایلخانان قشقایی و تبارنامه خوانین کشکولی بزرگ، کشکولی کوچک و قراچه تا زمان حیات نویسنده را شامل می شود.

ب) قسمت دوم شامل رویدادهایی است که نویسنده از قول حاج عباسعلی خان کشکولی نقل نموده است و در موارد متعدد نام خود را بدین گونه اینجانب حاج عباسقلی خان یا بنده آورده است. در خلال آن نویسنده از دوران داراب خان و رقابت های بین او و سلطان محمدخان و حاج نصرالله خان و سپس به کشمکش های تصاحب قدرت اشاره می نماید و آن گاه وقایعی از جمله توضیح جنگ قشقایی ها با انگلیسی ها را تا انتها مخاصمه و درگیری ها.

در ارتباط با روایت جنگ صولت الدوله با نیروهای پلیس جنوب و ائتلاف مخالف به علت اینکه دبیری خود از همراهان نیروی طرفدار صولت الدوله بوده، گاه اطلاعات منحصربه فردی را ارائه نموده است. از جمله ذکر لیست مفصلی از افراد و طوایف همراه صولت الدوله و ذکر رویدادهای دوران زندگانی صولت الدوله از انتها جنگ 1337 قمری تا 1339 قمری و مأموریت شیرزادبیگ دزکردی و میرزا نصرالله دبیری برای استرداد املاک صولت الدوله و ابوالفتح خان کشکولی.

نشر شیرازه کتاب ما مختصری از رویدادهای ایل قشقایی به روایت میرزا نصرالله دبیر به تلاش مشترک منصور نصیری پور و بابک زیلاب پور در 216 صفحه و شمارگان 550 نسخه به چاپ رساند.