آیا واکسن پاستوکووک مطمئن است؟ - سفر به آنتالیا

به گزارش خبرگزاری خبرنگاران به نقل از روابط عمومی سازمان نظام پزشکی؛ دکتر حسن رودگری­ عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتى و مدیر پژوهشی سازمان نظام پزشکی کشور در یادداشتی به بررسی واکسن پاستو کووک پرداخته است که در ذیل می خوانید:

پاستوکووک نام واکسنی علیه بیماری کووید19 است که از طریق انستیتو پاستور ایران با کمک مؤسسه فینلای کوبا تولید شده است. این واکسن در کوبا به نام سوبرانا Soberana شناخته می شود که دُز یادآور آن نیز سوبرانا پلاس است که در ایران، پاستوکووک پلاس نامیده می شود.

فرق سوبرانا پلاس یا پاستوکووک پلاس که به عنوان دُز بوستر به کار می فرایند، با دُزهای اول و دوم در این است که شکل پلاس آن فاقد توکسوئید کزاز می باشد که در دُزهای اولیه برای تحریک بیشتر سیستم ایمنی در واکسن به کار رفته است.

پاستوکووک در تیرماه 1400 از وزارت بهداشت ایران مجوز مصرف اضطراری گرفت و در عین حال در کوبا، نیکاراگوئه، ویتنام و ونزوئلا نیز مجوز دارد. هر چند کوبا برای سوبرانا از سازمان جهانی بهداشت تقاضای ورود این واکسن را به سبد مورد تأیید آن سازمان داشته، اما هنوز پاسخی دریافت نکرده است.

در پی آغاز کارآزمایی سوبرانا در کوبا روی بچه ها، ایران نیز منتظر مجوز اضطراری برای مصرف در بچه ها است که البته بدون دُز بوستر ارائه می شود. رئیس انستیتو پاستور به تازگی خبر از صدور مجوز برای بچه ها داده است. باید دانست که واکسن های نوترکیب با تکنولوژی مشابه پاستوکووک همانند واکسن پنوموکوک و مننژیت پیشتر در بچه ها به کار رفته و ایمن بوده است.

جهت اطلاع بیشتر، کوبا یک کارآزمایی در حال انجام روی بچه ها 3 تا 11 سال را پس از مطالعه پیروز روی 12 تا 18 ساله ها آغاز کرده است. مؤسسه فینلای کوبا بیان نمود که 99/3 درصد بچه ها 3 تا 11 سال و 92/9 درصد بچه ها و نوجوانان 12 تا 18 سال در پی واکسن مقادیر قابل قبولی آنتی بادی تولید کرده اند که حاکی از اثربخشی مناسب واکسن است.

همان طور که ذکر شد، سوبرانا (پاستوکووک) یک واکسن کنژوگه با تکنولوژی پروتئین نوترکیب بر اساس اضافه کردن 25 میکروگرم ساب یونیت پروتئین RBD ویروس SARS-CoV-2 به توکسوئید کزاز می باشد که اقدامی ابتکاری برای تحریک بیشتر سیستم ایمنی است. البته این پایه در دُز پلاس آن به کار نرفته است.

در مورد اثربخشی پاستوکووک، می توان به بیانات مدیر اجرایی پروژه اشاره کرد که در مورد نتایج فاز سوم کارآزمایی این واکسن در ایران که روی 24 هزار نفر آزمایش شده می گوید که یک رژیم دو دُز در 51 درصد شرکت کنندگان توانست از بیماری علامت دار پیشگیری نماید که این رقم پس از سه دُز به 71 درصد رسید. ضمناًً واکسن توانست در رژیم دو دُز 77 درصد و سه دُز 92 درصد به طور قطع از بستری شدن پیشگیری کند و در عین حال یک رژیم دو دُز از 78 درصد و رژیم سه دُز از 84 درصد موارد شدید بیماری پیشگیری کرده است.

تنها پژوهش انتشار یافته در مجلات معتبر پزشکی از نتایج کارآزمایی این واکسن از طریق کوبا اجرا شده که در آن خبر از اثربخشی 92/4درصد در پی سه دُز داده است. آن ها مدعی شدند که در فاز سوم کارآزمایی، واکسن توانسته به میزان 71 درصد از بیماری علامت دار بکاهد.

و، اما در عمل می توان نتایج حاصل از واکسیناسیون ملی کوبا را که عمدتاً از سوبرانا مورد اشاره قرار داد که نشان می دهد در اوج پیک سوش دلتا در ایام تابستان، کوبا که حدوداً 11/5 میلیون جمعیت دارد، تجربه حداکثر ابتلای روزانه تا 10هزار نفر را داشته که با حداکثر حدود 100 مورد فوت همراه بوده است. اما اکنون که پوشش واکسیناسیون در این کشور به نزدیک 90 درصد رسیده و سوش اُمیکرون نیز به طور سریع و فزاینده تبدیل به سوش غالب می شود، طبق گزارشات رسمی حداکثر تعداد ابتلای روزانه به حدود 3 هزار نفر رسیده در حالی که حداکثر تعداد مرگ تنها 4 نفر می باشد. این آمار نشان از اثرگذاری خوب واکسن در مهار اپیدمی و همچنین کاهش میزان مرگ در جهانی واقعی و خارج از کارآزمایی ها دارد؛ لذا می توان نتیجه گرفت که هرچند نتایجی از مطالعات روی واکسن پاستوکووک پس از ورود به سبد واکسن های ایران، در جهانی واقعی و غیرکارآزمایی نداریم، اما نتایج به دست آمده در کوبا شاید بتواند گواهی از اثرگذاری قابل قبول برای این واکسن باشد، هر چند هنوز نیاز به مطالعه بیشتر و بررسی نتایج حاصل از جهانی واقعی یا همان واکسیناسیون های ملی کشور های مصرف کننده سوبرانا (پاستوکووک) است.

این واکسن در کوبا بخش اصلی رژیم واکسیناسیون را تشکیل می دهد و شرایط امروز اپیدمی در کوبا می تواند یک نشانگر عملی خوب از نحوه عملکرد سوبرانا باشد که معادل ایرانی آن پاستوکووک است.

البته باید توجه کرد که فعلاً پیشنهاد سوبرانا به عنوان دُز بوستر جایگزین برای سایر واکسن ها بیشتر بر مبنای ساختار و تکنولوژی ساخت واکسن و تئوری های علمی مرتبط با آن است، چون مطالعه قوی در مورد ترکیب آن با سایر واکسن ها فعلاً وجود ندارد، لذا پیشنهاد می شود ستاد ملی کرونا از فرصت ایجاد شده برای مصرف ترکیبی واکسن ها در ایران در قالب یک مطالعه کوهورت برای بررسی میزان اثرگذاری ترکیب انواع واکسن ها استفاده نماید تا پیشنهاد ترکیب واکسن ها بر مبنای نتایج حاصل از پژوهش های خودی و معتبر باشد. در حال حاضر بیشترین مطالعاتی که در این باب در جهان در دسترس است، تعلق به ترکیب آسترازنکا با واکسن های mRNA مثل فایزر و مادرنا در انگلستان و ترکیب انواع mRNA ها در آمریکا می باشد، هرچند مطالعات کوچکتر و پراکنده ای از ترکیب اسپوتنیک با آسترازنکا (جمهوری آذربایجان) یا سینوفارم با فایزر (امارات) یا سینوفارم و سوبرانا (کوبا) هم در جریان است که برخی مدعی نتایج قابل قبول نیز شده اند.