انسان نماهای بدون سر؛ وسوسه ای برای دانشمندان باستان - سفر به آنتالیا

خبرنگاران | نهان جاندارشناسی (Cryptozoology) یک حوزۀ خاص از تحقیق است که موضوع جالبی دارد اما این موضوع را با روش های پذیرفته شدۀ علمی دنبال نمی نماید و معمولا پر است از ادعاهای غیرمستند و سست. به همین دلیل است که دانشمندان این شاخه از تحقیق را در حوزۀ شبه علم یا علمِ جعلی دسته بندی می نمایند.

به گزارش خبرنگاران ؛ نهان جاندارشناسی در پی کشف شواهدی از وجود واقعی موجودات افسانه ای مثل ساسکواچ (هیولای افسانه ایِ انسان مانند)، هیولا های دریایی (نِسی و چَمپ)، موجودات فضایی و افسانه های فولکلور محلی از قبیل مرد شاپرکی است.

جِرِمی وِید زیست شناس، مجری و نویسنده بریتانیایی و سازندۀ سریال تلویزیونی هیولا های رودخانه (River Monsters) سال 2017 از این سریال کناره گرفت. چرا؟ چون دستش از موجودات اسرارآمیز خالی شده بود. به گفته خودش: 10 سال پیش لیستی در ذهنم داشتم که آن موقع بسیار جاه طلبانه به نظر میرسید، اما حالا دیگر آن لیست به آخر رسیده.

اما رمز و راز ها به آخر نرسیده اند. مثلاً چرا هنوز رد پای پاگنده دیده می گردد؟ یا چرا موجودات براکیوزاروس-مانند هنوز در لخ نس و دریاچه چمپلین دیده می شوند؟ گزارش شاهدان عینی و شواهد روایت گونه به این معما ها دامن زده اند و تا زمانی که این شواهد وجود دارند، این غائله انتها نمی یابد و نهان جاندارشناسان دست از کار نمی کشند. یکی از نمونه های جالبی که روایات تاریخی زیادی هم دربارۀ آن وجود دارد، موضوع بلمیس ها (Blemmyes) یا انسان نماهای بدون سر است.

جذابیت جانوران افسانه ای

نهان جاندارشناسی بنا به دلیلی روشن همچنان به غایت محبوب است. داستان های پیرامونِ موجودات افسانه ای حاوی این امید وسوسه انگیزند که بعضی از بخش های کشف نشده جهان هنوز وجود دارند و بعضی پرسش ها هنوز بی پاسخ مانده اند. به بیان دیگر، این داستان ها ضمنِ برانگیختن حس کنجکاوی، این اطمینان را به ما می دهند که هنوز همه ناشناخته ها را کشف ننموده ایم و جا برای ناشناخته های ماورای طبیعی وجود دارد.

برنامه ها تلویزیونی با موضوع موجودات اسرارآمیز معمولا الگوی مشابهی دارند. بیشتر این برنامه ها معمولاً گروهی از متخصصان را گرد هم می آورند که در جستجوی شواهد هستند و در نهایت به بن بست می خورند، مثلاً موی فرضیِ یک ساسکواچ عاقبت موی آهو از آب درمی آید، تصویری از هیولای لخ نِس در تست بویایی رد می گردد یا کاشف به عمل می آید که ویدیویی از هیولای فرضی رودخانه، در واقع گاو دریایی بوده است.

اما به رغم نبود داده های موثق، حکایات و گزارشات شاهدان عینی هنوز این داستان ها را در تخیل عوام زنده نگه داشته است. انگار همۀ مردم دوست دارند که چیزهای عجیب در جهان وجود داشته باشند؛ همین علاقۀ به عجایب است که گاهی آدم ها را واقعا از جهت باورهای مستند و محققانه خارج می نماید. موضوع بلمیس ها هم یکی از همین موضوعات عجیب است؛ نژادی از انسان های بدونِ سر که همواره به سهولت توانسته اند خارج از قلمروی اکتشاف و تمدن باقی بمانند.

گزارشات باستانی دربارۀ بلمیس ها

اگرچه امروزه عجیب و غریب به نظر می رسد، بلمیس های بدون سر زمانی یک گروه انسانی واقعی در نظر گرفته می شدند. این موجودات از یک سو به قدر کافی نزدیک مرز های اکتشاف بوده اند که گهگاه ظاهر شوند و از سوی دیگر، فاصله شان به قدری بود که جلوی اکتشاف را می گرفت. این موجودات از نظر توانایی پدیدار شدن و ناپدیدار شدنِ تصادفی، وجه اشتراک زیادی با ساسکواچ های امروزی داشتند با این تفاوت که فاقد رتبه بویایی، جیغ های ترسناک و پای پشمالو بودند.

نخستین مورخی که عمیقاً به موضوع توصیف بلمیس های بدون سر پرداخت، هرودوت بود. این نویسنده یونان باستان و پدر روایات تاریخی در قرن پنجمِ پیش از میلاد در کتاب خود تواریخ بلمیس ها را موجودات بدون سر با چشمانی که در سینه قرار دارند توصیف کرد. هرودوت در شرح این موضوع می افزاید جایی که این قبیله در لیبی سکنی گزیدند مملو از جنگل های پرپشت و پر از تپه بود؛ جایی ایده آل برای پنهان شدنِ این انسان نما های خیره نماینده.

اما هرودوت آخرین شخصیت مشهور تاریخی نبود که درباره این قبیله سخن گفت. برای نمونه، استرابو جغرافیدان یونانیِ قرن یکم بلمیس ها را یک گروه انسانیِ واقعی، ساکن نوبیای جنوبی توصیف نموده است. دانشمندان دیگر جهانی باستان و قرون وسطی هم در طول سال ها این مسئله را تصدیق کردند. این افراد شامل اشخاص مشهوری از جمله پلینی بزرگ و ایزیدور سویل می شدند. گزارش سر والتر رالی از این موجودات هم عجیب و غریب و فریبنده است. او از آن ها به عنوان Ewaipanoma یا Iwaipanoma یاد می نماید و می گوید: گزارش شده است چشمان آن ها روی شانه هایشان است و دهانشان در وسط سینه شان قرار گرفته است و رشته بلندی از مو به شکل وارونه میان شانه هایشان رشد نموده است.

افزون بر این، این افسانه به وسیله نقشه برداران و کاوشگرانی مانند آندرآ بیانکو، پیری رئیس (جغرافیدان اهل عثمانی) و هرفورد ماپا موندی (قرن دوازدهم) نیز مطرح شدند و حتی در نقشه های قرون وسطی محل هایی برای زندگی این موجود معین شده بود. این ارجاعات و تصاویر به وسیله مورخان مشهور، فیلسوفان طبیعی، نقشه برداران و کاوشگران سبب جذابیت بیشتر بلمیس های بدون سر شده است. اما به رغم تمامی این حکایات، جستجو برای بلمیس های بدون سر مانند بسیاری از جستجوهای مربوط به نهان جانداران دیگر تا به امروز به جایی نرسیده است.

توجه به موضوع بلمیس ها نشان می دهد که به کار گرفتن روش های علمی در تحقیق از چه اهمیتی برخوردار است. بسیاری از کسانی که دربارۀ بلمیس ها سخن گفتند، دانشمندان و افراد اهل فضلی بودند اما اشکال کارشان این بود که تنها به شنیده ها اکتفا می کردند و دربارۀ صحت و سقم ادعاها با روش های دقیق و اطمینان بخش به تحقیق نمی پرداختند. موضوع نهان جانداران قطعا موضوع جذابی است اما یک محقق همواره باید هشیار باشد که جذابیت موضوع باعث انحراف او از به کارگیری اصول علمی نگردد.

منبع: Ripleys

مترجم: زهرا ذوالقدر