گلخانه ای به بزرگی زمین - سفر به آنتالیا

گلخانه ای به بزرگی زمین

نویسنده: امیر سلگی

گازهای گلخانه ای چقدر خطرناکند؟

امروزه گازهای گلخانه ای (1) به یک معضل برای دنیایان تبدیل شده است که پیامدهای جبران ناپذیری به همراه خود دارد و باید هرچه سریع تر به فکر راه حلی برای آن بود. در این مقاله، به اختصار به شرح این گازها می پردازیم.

اثر گلخانه ای

آیا تا به حال به گلخانه رفته اید؟ می دانید چرا در بعضی از خانه ها، گلخانه درست می نمایند؟ شاید بگویید برای نگهداری گل و گیاه و محافظت از آنها در برابر سرما و یخبندان این کار را انجام می دهند. سقف بیشتر گلخانه ها را از شیشه و نایلون می سازند. دلیل این امر آن است که تابش نور خورشید از شیشه و نایلون عبور نموده و آن محوطه را گرم می نماید، ولی گرمای ناشی از بازتابش نمی تواند از شیشه و نایلون خارج گردد.

در نتیجه هوای داخل گلخانه دم نموده و به حالت شرجی درمی آید. نور یک موج الکترومغناطیسی است و نور خورشید مجموعه ای با طول موج های مختلف است. موج های الکترومغناطیسی با خود انرژی حمل می نمایند و هرچه طول موج آنها کوتاه تر باشد، انرژی آنها بیشتر است.

نظیر چنین پدیده ای، در هوا اتفاق می افتد. امواج کوتاهی که از خورشید منتشر می شوند، به آسانی از هوا می گذرد و جذب زمین می شوند ولی زمین پس از گرم شدن، انرژی حرارتی خود را فقط به صورت امواج با طول موج بلند منتشر می سازد. وجود گازهایی مانند بخار آب و دی اکسید کربن(گازهای گلخانه ای) در هوا، تا حد زیادی مانع از عبور امواج بلند منتشر شده از سوی زمین می گردد بنابراین دمای هوا در شب و زمستان افت زیادی نمی نماید. این پدیده را اثر گلخانه ای می نامند.

گازهای گلخانه ای

همان طور که گفتیم وجود گازهای گلخانه ای مانع عبور امواج خورشید به بیرون از جو می گردد. اما این گازها کدام اند؟ گازهای دی اکسید کربنCO2، گازهای سردنماینده CFC11 و CFC-12، متان CH4، دی اکسید نیتروژن N2O، اوزون O3، بخارآب H2O و ... از جمله گازهایی هستند که اثر گلخانه ای را تشدید می نمایند.

پدیده گرم شدن زمین

در طول قرن گذشته، میانگین دمای هوای زمین معادل 0/5 درجه سانتی گراد بالا رفته است. با آن که ممکن است فکر کنید این اندازه ناچیز است، اما همین اندازه هم نشان می دهد که زمین در حال گرم شدن است.

از علل این پدیده می توان به افزایش کارخانه ها و فعالیت های صنعتی، استفاده بیش از حد از سوخت های فسیلی همانند نفت و گاز و زغال سنگ، افزایش استفاده از وسایل نقلیه، از بین رفتن جنگل ها و مراتع و ... اشاره نمود که این عوامل، مقدار گازهای گلخانه ای همانند دی اکسید کربن را افزایش می دهد و موجب گرم شدن زمین می گردد.

کشورهای پیشرفته مثل آمریکا که از بزرگ ترین فراوری نمایندگان این گازها هستند، تا به امروز به توافقی که این مشکل را حل نماید، تن نداده اند و نشست کپنهاک در سال گذشته هم تا حد زیادی بی نتیجه ماند.

هم اکنون که این مقاله را می خوانید دمای دنیا 2 درجه سانتی گراد از دمای استاندارد کره زمین بالاتر است و اگر سندی برای کنترل این شرایط به امضا کشورها نرسد، تا 10 سال آینده افزایش دمای 3 درجه ای را شاهد خواهیم بود که این امر منجر به یک فاجعه بزرگ زیستی در دنیا خواهد شد.

پیامدهای گرم شدن زمین

پیش از انقلاب صنعتی، مقدار دی اکسید کربن موجود در جو Pmm² 280 بود. در سال 2009 این اندازه به pmm 380 رسید. اگر تمامی فعالیت هایی که منجر به فراوری گازهای گلخانه ای می گردد را از همین لحظه تا 100 سال دیگر متوقف کنیم، اندازه دی اکسید کربن به pmm 345 خواهد رسید.

اگر اندازه دی اکسید کربن به pmm390 برسد، دمای زمین 2/4 درجه سانتی گراد افزایش می یابد. در این دما، گرینلند و یخچال های شبیه آن می شنمایند و تپه های مرجانی می میرند. ما تقریباً به این نقطه رسیده ایم. اگر اندازه دی اکسید کربن به pmm420 درجه برسد، دمای زمین 3/4 درجه سانتی گراد افزایش می یابد که در این دما، جنگل های آمازون دچار آتش سوزی می شوند آن منطقه به شکل کویر در می آید. اگر دمای زمین 4/4 درجه سانتی گراد افزایش یابد. سطح دریاها بر اثر ذوب یخ ها 5 متر بالاتر می آید. با افزایش دما تا 4/5 درجه سانتی گراد تمام یخ های زمین آب می شوند و سطح دریاها 70 متر بالا می آید و کشاورزی به صورتی که هم اکنون می بینیم، از بین خواهد رفت. با افزایش دما تا 6/6 درجه سانتی گراد، جریان های اقیانوسی از حرکت باز می ایستد و دریاها بر اثر آزاد شدن مقادیر بزرگ، متان، از جانوران خالی می شوند و بیشتر گونه های حیات از روی زمین محو می شوند. بیشتر کشورها بر اثر این پدیده ها از بین می فرایند که مالدیو و مکزیکو سواحل آمریکا نخستین موارد آن هستند. از دیگر پیامدهای گرم شدن زمین می توان به افزایش طول دوره های خشکسالی در بعضی منطقه ها اشاره نمود که در پی آن مقدار محصولات کشاورزی کم می گردد و در بخش دیگر از کره زمین مقدار بارش افزایش یافته و خطر سیل آنها را تهدید خواهد نمود.

دیگر پیامد فراوری این گازها، استنشاق مونو اکسید کربن است که در هموگلوبین خون جای اکسیژن را می گیرد و سبب مرگ هم می گردد.

امیدواریم که این مشکل با یک هم بستگی دنیای و مسئولیت پذیری تک تک ما، به سرانجام برسد. اگر همین امروز هم اقدام کنیم، بهتر از فرداست!

پی نوشت ها:

1-greenhouse gases

2-parts per million

منبع:دانشمند، شماره 562.

/ج

منبع: راسخون