واقعیت پیش رفتن یا نرفتن شبکه ملی اطلاعات چیست؟! - سفر به آنتالیا

به گزارش خبرنگاران، اساس شبکه ملی اطلاعات از سال 1384 با عنوان اینترنت ملی قرار گرفت، اما از سال 1392 در شورای عالی فضای مجازی بازتعریف و سند تبیین الزامات آن در سال 1395 در این شورا تصویب شد. در حال حاضر مرکز ملی فضای مجازی ناظر بر اجرای شبکه ملی اطلاعات است و تهیه معماری نهایی این شبکه را بر عهده وزارت ارتباطات قرار داده تا میزان پیشرفت شبکه را بر مبنای این معماری معین کند.

با وجود این، به نظر می رسد آن طور که وزارت ارتباطات می گوید 80 درصد شبکه ملی اطلاعات محقق شده است، این آمار مورد قبول مرکز ملی فضای مجازی نیست و درحالی که اهداف برنامه ششم توسعه باید تا سال 1400 محقق گردد، انتقادها نسبت به رشد شبکه ملی اطلاعات که می توان آن را مهم ترین هدف حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات در برنامه ششم دانست، رو به افزایش است.

شورای عالی فضای مجازی تعریفی از شبکه ملی اطلاعات ارائه داده که این تعریف هم در مصوبه نخست شورای عالی فضای مجازی در دی ماه 92 و هم در سند تبیین الزاماتی که در سال 95 در این شورا تصویب شده، معین است و از طرفی اعضای شورا معتقدند تعریف وزارت ارتباطات از پروژه شبکه ملی اطلاعات باید بر مبنای تعریفی باشد که در شورای عالی فضای مجازی به تصویب رسیده است.

فاقد طرح نهایی شبکه ملی اطلاعات هستیم

ابوالحسن فیروزآبادی -رییس مرکز ملی فضای مجازی- تیر ماه امسال با انتقاد از روند رشد شبکه ملی اطلاعات، گفته بود: ما مصوبات را داریم ولی انسجام اجرایی یا زنجیره اجرایی ما کامل نیست. ما روی کاغذ ناظر شبکه ملی اطلاعات هستیم و وزارت ارتباطات مجری است. ناظر شرایطی دارد؛ بودجه و ساختار می خواهد که نه بودجه و نه ساختار تعریف شده و نه حوزه مداخله نظارتی ما معین است. مجری هم تعریفی که از شبکه ملی اطلاعات دارد، برداشت های خودش است حتی در خود شورای عالی فضای مجازی هم برداشت های متفاوتی دارند.

وی درباره روند پیشرفت شبکه ملی اطلاعات هم گفت: در حال حاضر ما فاقد طرح و معماری نهایی مبتنی بر تببین الزامات هستیم. وزارت ارتباطات در حال تهیه این طرح و معماری است و امیدواریم سرعت بیش تری پیدا کند. هر چند همین الان می گردد شاخص هایی را ارایه کرد، از جمله اینکه میزان ترافیک داخلی، میزان اقتصاد فضای مجازی و میزان تعلق به پلت فرم خارجی، اما ما منتظریم که طرح و معماری نهایی داشته باشیم. زیرا طرح معماری کنونی مربوط به پیش از تبیین الزامات است، اما اگر معماری معین گردد، می توان عدد دقیق تری داد که چند درصد شبکه ملی اجرا شده است.

این اظهارات، واکنش مسوولان ارتباطی را در پی داشت و حمید فتاحی -مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت- اظهار کرد: توانستیم مطابق تکالیف قانونی خود، 80 درصد لایه زیرساخت شبکه ملی اطلاعات را محقق و زمینه را برای توسعه دولایه دیگر شبکه ملی اطلاعات یعنی لایه خدمات و محتوا فراهم کنیم. زیرساخت ها آماده است و ما امیدواریم متولیان لایه خدمات و محتوا هم عزم و اراده خود را جزم نمایند و برای پیشرفت کشور و تحقق منویات رهبر معظم انقلاب به میدان بیایند.

تحقق 80 درصدی مورد قبول شورا نیست

اما به نظر می رسد این ها مورد قبول مرکز ملی فضای مجازی نیست و شورای عالی فضای مجازی هم معتقد است گزارشی که از وزارت ارتباطات برای رییس جمهوری و سایر مقامات عالی کشور ارسال و در آن اظهار نموده بودند که در تحقق شبکه ملی اطلاعات 80 درصد پیشرفت داشته اند، کاملا مورد تایید قرار نگرفته است.

یکی از مواردی که موجب شده این شورا تحقق 80 درصدی شبکه ملی اطلاعات را قبول نداشته باشد، این است که مطابق تعریف صحیح شبکه ملی اطلاعات، زیرساخت فضای مجازی کشور باید شبکه ملی اطلاعات باشد که دارای دو زیرساخت ارتباطی و اطلاعاتی است. زیرساخت اطلاعاتی برای خدمات پایه کاربردی مورد احتیاج شبکه تعریف شده که بر مبنای آن بتوان دیتاسنترها را سامان داد، شبکه های اجتماعی بومی را فعال کرد و خدمات پایه کاربردی مثل خدمات ابری، موتورجست وجوی بومی، پیغام رسان های اجتماعی و شبکه های توزیع محتوا بر مبنای آن در داخل شبکه ملی ارایه شوند.

این در صورتی است که طبق آنچه اعلام می گردد، یکی از مسائلی که شبکه های اجتماعی داخلی در رقابت با شبکه های خارجی با آن روبرو هستند، نبود این زیرساخت های اطلاعاتی است. زیرساخت اطلاعاتی داخلی که باید در شبکه ملی اطلاعات ایجاد می شد فراهم نشده و جدای از مسائل فنی، به دلیل همین است که این خدمات دهندگان نمی توانند سرویس مورد نظر را ارایه دهند.

همچنین یکی از مواردی که وزارت ارتباطات همیشه به آن تاکید داشته، افزایش میزان ترافیک داخلی در مقایسه با ترافیک خارجی بوده است. درحالی که یکی از اهداف راه اندازی شبکه ملی اطلاعات، راهنمایی مردم به استفاده بیش تر از اینترنتی بود که سرورهای داخلی تامین نماینده آن هستند، وزرای ارتباطات و فناوری اطلاعات در دو دوره گذشته همیشه از رشد ترافیک داخلی خبر دادند.

تنها 20 درصد ترافیک اینترنت، داخلی است

در آخرین آمار هم میزان ترافیک داخل به خارج را 40 به 60 اعلام کردند، اما شورای عالی فضای مجازی معتقد است طبق گزارش کتبی که اپراتورهای ارتباطی ارایه داده اند، این اعداد صحیح نیست و 20 درصد ترافیک مصرفی کاربران داخلی است و 80 درصد ترافیک مربوط به استفاده از سایت های خارجی است، در صورتی که اگر شبکه ملی اطلاعات پیشرفت کاملی داشت عمده این ترافیک باید داخلی می بود.

البته اخیرا سیدجمال هادیان -رئیس روابط عمومی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات- به مواردی که هر یک از مسوولان وزارت ارتباطات همیشه به آن تاکید داشتند اشاره نموده و در پاسخ به انتقاداتی که درباره میزان پیشرفت پروژه شبکه ملی اطلاعات مطرح می گردد، گفت: شبکه ملی اطلاعات شامل سه لایه است؛ لایه زیرساخت که فنی است و وظیفه اصلی وزارت ارتباطات محسوب می گردد و تقریبا به نقطه قابل قبول رسیده است. لایه دوم، خدمات است که بخشی بر عهده وزارت ارتباطات و بخشی دیگر به عهده بخش خصوصی و دولتی است که باید سامانه های مختلف را بر شبکه ملی اطلاعات مستقر نمایند.

هادیان با بیان این که پاشنه آشیل شبکه ملی اطلاعات، حوزه فراوری محتواست، اظهار کرد: با وجود این که ما در کشور، 84 نهاد حاکمیتی فراوری محتوا داریم و علاوه بر آن، صدها موسسه خصوصی وجود دارد که در حوزه فراوری محتوا فعالند اما به لحاظ محتوا کمتر از دو درصد محتوای فارسی متناسب با فرهنگ ایرانی اسلامی را در شبکه ملی اطلاعات داریم. این در حالی است که نهادهای فراورینماینده محتوا می توانند با یک هم افزایی، این چند درصد را چندبرابر نموده و محتوای مناسب هم برای شبکه فراوری نمایند.

در نهایت به نظر می رسد باید بازنگری جدی در این موضوع وجود داشته باشد و این دوگانگی درباره میزان پیش رفتن یا نرفتن زیرساختها با ایجاد یک روش علمی و فنی و مهندسی برای پیشبرد این ابرپروژه ملی از بین برود و به این سوال پاسخ داده گردد که آیا معماری این شبکه، همان طور که اعضای شورای عالی فضای مجازی انتظار دارند تهیه شده و اگر طبق ادعای وزارت ارتباطات همین حالا هم موجود است، آن را زودتر ارائه نمایند.